Jolies Heij debuteert na jaren dichterschap met ‘Lolita zei…’
Utrecht – Jolies Heij treedt overal in het land op, op poetryslams, voordrachtsbijeenkomsten, tijdens festivals… En sinds 2008 schrijft ze het ene gedicht na het andere. Het is bijzonder dat nu pas een debuutbundel van haar is verschenen: ‘Lolita zei…’ En nota bene iemand anders, Gerhard te Winkel, stadsdichter van Heusden, droeg haar bij Uitgeverij Heimdall voor. “Ik schrijf veel, maar net in die dingen ben ik te lui”, zegt Jolies Heij. “Ik heb nog drie manuscripten voor een roman liggen.”
Door Peter le Nobel
Het is goed dat er ‘krachtig ingegrepen’ is, want nu is er een fraaie bundel over de lolita die langzaam maar zeker opgroeit tot een vrouw van middelbare leeftijd, met de daarbij behorende butsen en schrammen. ‘meisjes van 40 / zijn niks wijzer / hooguit wat aftandser / en zitten beter in hun harnas’. (uit: ‘Meisjes van 40).
De stijl van Heij is meteen te herkennen. De randen van het bestaan, de duistere gedachten, … Zij weet in haar poëzie deze ruwe kristallen van het leven te laten schitteren van een verrukte gruwelijkheid, of ‘verrückte’ gruwelijkheid, voor wie nog gelooft in poëzie van de schone bloemetjes en de bijtjes… ‘als je afgedreven wordt / door het riool gespoeld / als een kakkerlak / weet dan dat ik je vader / tot barens toe liefhad’ (uit: vrucht). Pom Wolf van Pomgedichten zou zeggen: ‘Een typische Heij.’ Met schurende dichtregels is Heij in haar element.
De bundel eindigt optimistisch, uiteraard in haar stijl: ‘je bent een vat vol kruit / je bent bedrog, smeerlapperij / kwakzalverij, list en lust / je bent mijn man van yin en yang’ (uit: Man van yin, man van yang).
Srebrenica
De bundel beschrijft echter meer dan het opgroeien van een jonge vrouw. Geregeld zijn er verwijzingen naar vrouwen uit oud-Joegoslavië. ‘Je kwam niet uit het graf / de oorlog kende je / slechts van horen zeggen / je droeg je huis / op je rug / alsof je uit wandelen ging’ (uit: Sevdalinka).
“Ik ben actief voor Starimost, het voormalige Joegoslaviëcomité. Uiteindelijk houden we ons vooral bezig met Srebrenica, dat ik al een paar keer heb bezocht. Ook ga ik geregeld naar Bosnië en Kroatië. Sevdalinka is de Bosnische term voor liefdesliedje, vergelijkbaar met de Portugese fado. De Bosna en de Drina waar ik in andere gedichten naar verwijs zijn twee rivieren in Bosnië.”
“De aanleiding is een beetje gek: ik zag op tv dat Karadzic was opgepakt. Ik vond het ongelooflijk: je zag een jarenlang gezochte oorlogsmisdadiger met een hele lange baard en een enorme bril. Al die tijd wist hij zich verborgen te houden door zich uit te geven als natuurgenezer. Zo’n gegeven maakt alle fictie overbodig.” Het is de allereerste aanleiding waardoor Heij nu Starimost in is gerold, Servo-Kroatisch kan spreken en elk jaar te vinden is bij de herdenking van de val van Srebrenica op 11 juli in Den Haag.
Duitsland
Haar interesse voor Duitsland komt in deze bundel niet aan de orde, terwijl Heij ook grote interesse in dat land heeft. In de jaren tachtig studeerde zij Duitse taal- en letterkunde en ook nu nog is zij geregeld in Duitsland te vinden.
“Ik heb in de eerste twee romans veel aandacht aan Duitsland besteed. Het eerste boek gaat over een Nederlandse studente die net na de val van de Muur Duitsland bezoekt en met de geschiedenis wordt geconfronteerd en de tweede roman gaat over een studente Duits die zich verdiept in de Duitse literatuur. Mijn interesse voor Duitsland en haar taal is begonnen toen ik als middelbare scholier De Steppewolf van Herman Hesse las. Dat verhaal heeft mijn leven echt veranderd. Het ging over een eenling die zich niks van de wereld aantrok. Zo wilde ik ook zijn. Ik moet zeggen: ik trek mij nog steeds wel wat van de wereld aan.”
Dennengeur en lulletjes rozenwater
We leefden op bij Toppop en playbackten
Dancing Queen in onze slechtzittende
jurkjes van crèpepapier. Toen was
exhibitionisme nog heel gewoon.
We kochten de Hitkrant voor een kwartje
ruilden knikkers en Roxy Duals met
het eerste het beste lulletje rozenwater
dat op de koop toe zijn piemel
liet zien. Het enige schisma bestond
tussen topjesdragers en topjeslozen
aan het Henschotermeer. Het einde
der tijden allang niet meer van
hogerhand gedicteerd maar door
marsmannetjes en de bom. Picknicks
in het bos op julidagen zwaar van
dennengeur als moeder vader weer
eens verliet. Dit waren de seventies
de zwartekousenjuf en de lineaal
op de vingers het laatste relikwie
de eerste allochtoon was een lesbische
negerin. Als onze schaduw gegroeid
en onze wolkige adem ons huiswaarts
dreef troffen we daar vader
en alles weer bij het oude aan.
– Jolies Heij
Uit ‘Lolita zei…’, verkrijgbaar bij onder meer bol.com.