Op zoek naar verhalen van een bevlogen boekhandelaar

Door Peter le Nobel

Utrecht – Tijdens het schrijven van het boek over de dichter Martinus Nijhoff, ‘Awaters spoor’, stuitte filosoof en literatuurhistoricus Niels Bokhove op een ander fenomeen: Chris Leeflang, de directeur van boekhandel Broese aan de Nachtegaalstraat 20. “Daar zit nu het Kruidvat.”

Tussen 1930 en 1973 bestierde Leeflang daar de boekhandel. “Opvallend was zijn bevlogenheid. Meteen vanaf het begin heeft hij daar allerlei activiteiten georganiseerd, van lezingen door beroemde schrijvers tot tentoonstellingen. Andere boekhandels en warenhuizen deden dat ook, maar nooit zo lang, zo frequent, zo consequent als hij.”

In de ruim veertig jaar dat Leeflang daar de scepter zwaaide, moeten er zo’n 170 activiteiten zijn geweest. “Hij begon in het ouderlijk huis aan de Korte Smeestraat, maar al vanaf 1932 vond alles in de zaak zelf plaats. Martinus Nijhoff kwam ook vaak in Broese. Zo ben ik ook op het onderwerp gekomen. Als je toen een stickertje van Broese in in je boek had, dan werd je beschouwd als een echte literatuurliefhebber. Het was echt een beetje de ‘place to be’ voor literatuurminnend Nederland.”

Reve

Leeflang overleed in 1993, maar zijn vriend Ton Entius leeft nog steeds. Via hem kreeg Bokhove de beschikking over een doos vol documentatie, met zo’n 170 mappen. “Zo zitten er uitnodigingen en affiches in, krantenknipsels, maar ook brieven van schrijvers. Sommige bestaan uit kleine briefjes dat ze komen, maar er zit ook een brief tussen van Gerard Reve, die het in beschonken toestand moet hebben geschreven, als ik de regels zo schuin zie lopen… Daarin schrijft hij bijvoorbeeld dat hij zeer vereerd is, maar niet honderd, maar honderdvijftig gulden voor zijn lezing wil hebben, en dat hij dan wel op sinaasappelkistjes wil slapen in plaats van in het hotel.”

Verhalen

Waar Bokhove nu naar op zoek is, zijn persoonlijke verhalen van mensen die Leeflang en de schrijvers in zijn boekhandel hebben gezien, bijvoorbeeld als gast van een lezing. Die verhalen zouden zijn boek mooi op smaak kunnen brengen. En natuurlijk is extra materiaal altijd welkom. “Leeflang was voorzitter van De Roos, een uitgeverij uit Utrecht die zich op bibliofiele uitgaven heeft toegelegd. Nu is Entius voorzitter. Volgend jaar blijkt deze uitgeverij 65 jaar te bestaan. Dat is een mooie gelegenheid om het boek uit te brengen.” Er komt zowel een bijzondere uitgave als een goedkopere publieksversie.

Heeft iemand mooie verhalen of materiaal? Neem contact op met Niels Bokhove, tel.: 0302734810. E-mail: N.W.Bokhove@inter.nl.net