Het boek ‘Vloed’ van Susan Smit is een waar liefdesverhaal: man en vrouw worden verliefd op elkaar, maar horen beiden tot een verschillende stand. De een is visser, de ander een heuse dame. Hun hele leven cirkelen ze om elkaar heen. ‘De ziel zal geen genoegen nemen met iets wat op liefde lijkt. Erachter komen wat de ziel van je wil – dat is het moeilijkste wat er is.’
Twee dingen maken het boek bijzonder. In de eerste plaats is het boek gebaseerd op een geschiedenis binnen de familie van Smit. Adriana Konijnenburg, de overgrootmoeder van Smit, fantaseert eind negentiende eeuw liever over een leven als dichteres dan als getrouwde vrouw. Het liefste zou ze net zo’n leven willen leiden als Henriëtte Roland Holst, maar juist door de liefde, en vooral door het weglopen ervoor, leidt ze een leven vol verdriet en armoede. Een spannend gegeven, waarbij Smit eerder heeft aangegeven dat het verhaal enige Dichtung kent.
Een tweede bijzonderheid is dat het boek een duidelijk beeld geeft van het vissersleven in Noordwijk. Geen nostalgische verhalen, muzikaal begeleid door visserskoren, maar beeldende beschrijvingen: ‘Het ergste was het drinkwater, dat in tonnen was meegenomen uit de buurtpomp op het Calisplein. Halverwege de reis was het putwater zo vervuild dat het blauw zag als petroleum en nog later dreven er groene draden in. De stank die het verspreidde deed je alle lust vergaan een slok te nemen, maar je moest wel. Met een gloeiende pook uit de kachel werden de bacteriën in het water bestreden. Na een paar weken ging zijn tandvlees zwellen, daar was geen ontsnappen aan.’
De roman ontleent zijn kracht aan de beschrijving van de geschiedenis, van hoe de grote gebeurtenissen op de achtergrond, van modernisering tot Eerste Wereldoorlog, het dagelijks leven beïnvloeden.
Een schrijver als Hafid Bouazza is onder de indruk van de schrijfkwaliteiten van Smit. En in een interview van het Algemeen Dagblad liet Smit blijken dat zij nog lyrischer zou willen schrijven. Niet doen, zeg ik dan. De schrijfstijl in deze roman is precies in evenwicht; sobere beschrijvingen van gebeurtenissen en hier en daar lyriek in gedachten en gevoelens, passend in de sfeer van de negentiende eeuw. Het is voorstelbaar dat met een nog overdadiger schrijfstijl toekomstige boeken over de hedendaagse tijd tot stuiverromans verworden. Een valkuil waar Smit hopelijk niet invalt. – PlN
Susan Smit, ‘ Vloed’, Uitgeverij Lebowski, 304 p., ISBN: 978 90 488 0295 1. Prijs: 18,90 euro. Zie ook www.susansmit.nl