Herman Leenders – Dat is wij
Door Peter le Nobel
Utrecht – ‘Als je ophoudt te begrijpen, kun je elkaar beter verstaan.’ Het is een zin die in mij opkomt als ik de klare taal lees van Herman Leenders in zijn nieuwste bundel ‘Dat is wij’. Klare taal met duidelijke beelden, sober opgeschreven, met een meedogenloze helderheid.
De bundel bestaat uit drie delen. ‘Onchristelijke gedachten’ richt zich vooral op de relatie met de vrouw en ‘Ora pro nobis’ (bid voor ons) op de gedachten die mensen liever niet zouden willen hebben. ‘Naar wens’ bestaat vooral uit gedichten die in opdracht geschreven zijn, met onder andere een foto van het beeld ‘Jongeling’ in Apeldoorn van Eja Siepman van den Berg.
“Het is niet zo dat er plots een aanleiding was voor deze bundel”, zegt Herman Leenders. “De vorige bundel, Vervalsingen, kwam uit in 2008. Dat is ook mijn ritme: om de vijf jaar gemiddeld, ontstaat er een bundel. Een aantal gedichten heb ik in opdracht geschreven en voor literaire tijdschriften, en natuurlijk laat ik gedichten ook even bezinken. Eigenlijk ben ik altijd bezig, soms freewheelend, soms doelgericht.”
“Onder normale handelingen en alledaagse dingen liggen ook existentiële vragen. Dat zie je vooral in het eerste deel. In deze gedichten verwijs ik naar gevoelens die veel minder gewenst zijn, en die ook de religie als ongewenst beschouwt, zoals jaloezie, ruzie, koppigheid… Mensen zijn nu eenmaal niet enkel liefdevol, vrijgevig, vredelievend en behulpzaam.”
Oorlog
Ja, het is oorlog
Er is altijd ergens oorlog
Het ergste is
Dat ik het niet kan hebben
Dat het oorlog is
Tussen ons
Dat ik zelfs niet weet hoe vrede
Te sluiten
Alsof het moet uitwoeden
Een offensief, een bombardement
De totale vernietiging
Ik die zo goed weet hoe Chinezen
En Tibetanen moeten samenleven
Ik gooi mij als een kamikaze in de strijd
Omdat ik jou niet kan verslaan
Ik aanvaard wapenstilstand
Noch bemiddeling
Ik wil je overgave
Ogenblikkelijk
“Soms zie je, ook in de maatschappij, omstreden gevoelens exploderen. Daar alludeer ik op in het gedicht ‘Forens’: ‘Op elke beerput ligt een deksel’. Er zijn bepaalde zaken en gedachten waarop wij liever een deksel leggen. Het is nochtans beter om ze te aanvaarden en onder ogen te zien dan om ze voortdurend te ontkennen. Ik denk dat mensen daar gelukkiger van kunnen worden.”
“Iedereen is gelijk. Iedereen kampt bijvoorbeeld met jaloersheid, ijdelheid, hebzucht… Ik denk niet dat mensen in wezen veel van elkaar verschillen. Vandaar het enkelvoud van het werkwoord in de titel ‘Dat is wij’. Met het gedicht ‘Agglomeraat’ had ik een appartementsgebouw voor ogen. Mensen leiden hun individuele levens, zij denken dat ze uniek zijn, zich van elkaar onderscheiden, maar ze gelijken meer op elkaar dan ze zouden willen. Het appartement is het prototype van ons inwisselbaar bestaan.”
Leenders relativeert het menselijk bestaan nog meer in het gedicht ‘Terminus’: Of is hij een spin in de badkuip / Die zich weert als Sisyphus / En eindigt in de sifon (p.39)
Een persoonlijke favoriet, zo zou iedereen zich toch als vader willen zien?
Mijn kelder is mijn vader
Mijn kelder is mijn vader
Als het bommen regent
Zal hij mij beschermen
Warm als het stenen vriest uit de grond
Koel in de zomer
Hij bewaart de middelmaat
De aardappelen
En mijn beste wijnen
Op hem is het huis gebouwd
Met ramen en deuren
Niemand kent mijn witgekalkte kelder
Met de navelstrengen en het rag
Als er bezoek is daal ik de uitgesleten trap
Af en buikspreekt hij met mij
In de luchtkoker een verre ruis
Hij weet wie mijn vrienden zijn
Hij geeft mij de fles in handen
Die zij verdienen
En stuurt mij bovengronds
Om mijn plichten te vervullen
“Ik heb altijd al een gedicht over een kelder willen schrijven. Het is een bijzondere plaats. Je vindt er beschutting, het is een soort bunker. Je bent er alleen. De wereld is veraf. Die atmosfeer ben ik gaan verbinden met de vaderfiguur.”
Herman Leenders – Dat is wij
Door Peter le Nobel
Utrecht – ‘Als je ophoudt te begrijpen, kun je elkaar beter verstaan.’ Het is een zin die in mij opkomt als ik de klare taal lees van Herman Leenders in zijn nieuwste bundel ‘Dat is wij’. Klare taal met duidelijke beelden, sober opgeschreven, met een meedogenloze helderheid.
–
De bundel bestaat uit drie delen. ‘Onchristelijke gedachten’ richt zich vooral op de relatie met de vrouw en ‘Ora pro nobis’ (bid voor ons) op de gedachten die mensen liever niet zouden willen hebben. ‘Naar wens’ bestaat vooral uit gedichten die in opdracht geschreven zijn, met onder andere een foto van het beeld ‘Jongeling’ in Apeldoorn van Eja Siepman van den Berg.
–
“Het is niet zo dat er plots een aanleiding was voor deze bundel”, zegt Herman Leenders. “De vorige bundel, Vervalsingen, kwam uit in 2008. Dat is ook mijn ritme: om de vijf jaar gemiddeld, ontstaat er een bundel. Een aantal gedichten heb ik in opdracht geschreven en voor literaire tijdschriften, en natuurlijk laat ik gedichten ook even bezinken. Eigenlijk ben ik altijd bezig, soms freewheelend, soms doelgericht.”
–
“Onder normale handelingen en alledaagse dingen liggen ook existentiële vragen. Dat zie je vooral in het eerste deel. In deze gedichten verwijs ik naar gevoelens die veel minder gewenst zijn, en die ook de religie als ongewenst beschouwt, zoals jaloezie, ruzie, koppigheid… Mensen zijn nu eenmaal niet enkel liefdevol, vrijgevig, vredelievend en behulpzaam.”
–
Oorlog
–
Ja, het is oorlog
Er is altijd ergens oorlog
Het ergste is
Dat ik het niet kan hebben
Dat het oorlog is
Tussen ons
Dat ik zelfs niet weet hoe vrede
Te sluiten
Alsof het moet uitwoeden
Een offensief, een bombardement
De totale vernietiging
Ik die zo goed weet hoe Chinezen
En Tibetanen moeten samenleven
Ik gooi mij als een kamikaze in de strijd
Omdat ik jou niet kan verslaan
Ik aanvaard wapenstilstand
Noch bemiddeling
Ik wil je overgave
–
Ogenblikkelijk
–
“Soms zie je, ook in de maatschappij, omstreden gevoelens exploderen. Daar alludeer ik op in het gedicht ‘Forens’: ‘Op elke beerput ligt een deksel’. Er zijn bepaalde zaken en gedachten waarop wij liever een deksel leggen. Het is nochtans beter om ze te aanvaarden en onder ogen te zien dan om ze voortdurend te ontkennen. Ik denk dat mensen daar gelukkiger van kunnen worden.”
–
“Iedereen is gelijk. Iedereen kampt bijvoorbeeld met jaloersheid, ijdelheid, hebzucht… Ik denk niet dat mensen in wezen veel van elkaar verschillen. Vandaar het enkelvoud van het werkwoord in de titel ‘Dat is wij’. Met het gedicht ‘Agglomeraat’ had ik een appartementsgebouw voor ogen. Mensen leiden hun individuele levens, zij denken dat ze uniek zijn, zich van elkaar onderscheiden, maar ze gelijken meer op elkaar dan ze zouden willen. Het appartement is het prototype van ons inwisselbaar bestaan.”
–
Leenders relativeert het menselijk bestaan nog meer in het gedicht ‘Terminus’: Of is hij een spin in de badkuip / Die zich weert als Sisyphus / En eindigt in de sifon (p.39)
–
Een persoonlijke favoriet, zo zou iedereen zich toch als vader willen zien?
–
Mijn kelder is mijn vader
–
Mijn kelder is mijn vader
Als het bommen regent
Zal hij mij beschermen
Warm als het stenen vriest uit de grond
Koel in de zomer
Hij bewaart de middelmaat
De aardappelen
En mijn beste wijnen
Op hem is het huis gebouwd
Met ramen en deuren
Niemand kent mijn witgekalkte kelder
Met de navelstrengen en het rag
Als er bezoek is daal ik de uitgesleten trap
Af en buikspreekt hij met mij
In de luchtkoker een verre ruis
Hij weet wie mijn vrienden zijn
Hij geeft mij de fles in handen
Die zij verdienen
En stuurt mij bovengronds
Om mijn plichten te vervullen
–
“Ik heb altijd al een gedicht over een kelder willen schrijven. Het is een bijzondere plaats. Je vindt er beschutting, het is een soort bunker. Je bent er alleen. De wereld is veraf. Die atmosfeer ben ik gaan verbinden met de vaderfiguur.”
–
—-
–
Herman Leenders, ‘Dat is wij’, Uitgeverij De Arbeiderspers. Prijs: 17,95 euro. 64 p. NUR: 306. ISBN: 978-90-295-8793-8. Zie www.arbeiderspers.nl of www.hermanleenders.be