‘Als je geen stempels zet op alles, heb je liefde voor de ander, de natuur en het leven zelf’

Cynthia Stijger Aramburu: ‘Als je geen stempels zet op alles, heb je liefde voor de ander, de natuur en het leven zelf’

Aurora, een familie- en liefdesverhaal dat leest als een detective

Een man en een vrouw die elkaar na vijftig jaar terugzien waarbij de liefde opbloeit als nooit tevoren. Het klinkt als een sprookje. Cynthia Stijger Aramburu kan het welluidend vertellen, terwijl ze subtiel de sfeer oproept van een Spanje in een dictatoriaal tijdperk en het wonderlijke Galicië.

“Ik wandelde in de bergen van Sundance, in het Amerikaanse Utah, en zag een overweldigende waterval. Wij bestaan als mensen ook voornamelijk uit water; we hebben net zoveel kracht om te verwoesten, maar ook om vruchtbaar te zijn.  Het is aan ons de keus wat we doen. Ik vond dat een geweldige metafoor voor wat ik wilde doen in mijn eigen leven. Toen ik terugkwam in mijn hut las ik een boek over een inheemse indianenstam. Je beseft dat de mondelinge overlevering van oud op jong heel belangrijk is. Ik dacht aan mijn eigen oma in Galicië die mij steeds verhalen vertelde. Heel vaak had ze het over de familie, maar ook over het land. Ik wilde die verhalen in een boek gieten, en het ook hebben over de verbondenheid tussen de mens en de natuur. Als je die verbinding hebt, dan sta je meer open in het leven.”

Dit magische land, dat me zacht wiegt in de geborgenheid van haar heuvels, stelt me op de proef om de mysteriën te ontsluieren.

Zo moet het ook de mensen zijn vergaan die in hun zoektocht naar het einde van de wereld deze uithoek van het Iberisch schiereiland bereikten. Hier ankerden zij hun Keltische wortels en vulden ze het land met hun muziek en rotstekeningen, hun goden en aardse geloof, hun gebruiken en mythen.

Allemaal symbolen van een diep gevoelsleven, die noch door de Romeinen, noch door de Katholieke Kerk zijn verdrongen. Een gevoelsleven dat te lezen is in de lazuren ogen van de nomadische Galiciërs. Ze benijden wat elders beter is en gaan op zoek naar andere gebieden. Maar eenmaal daar, willen ze altijd weer terug, verscheurd door morriña, de melancholische heimwee naar de weelderige natuur, de glooiende vormen en de vochtige aarde van hun geboortegrond. Galicië is hun ochtendland, dat hen het eerste licht bracht en hun avondland, dat hen de armen aanreikt waarin zij willen sterven. (p. 159)

‘Galicië nodigt mij uit tot nadenken en dieper kijken dan wat je op het eerste gezicht ziet.’

“Galicië is een heel weelderig land, en een heel vruchtbaar land, in heel veel opzichten. Je kunt er goed eten, goed drinken en het heeft een heel rijke cultuur. Het is zeker ook een mysterieus land; Galicië is geen makkelijk land om te begrijpen. Voor mij nodigt het uit tot nadenken en dieper kijken dan wat je op het eerste gezicht ziet. Het is ook een poëtisch land. Er zijn verschillende plekken waar prehistorische nederzettingen hebben gezeten. Je ziet de rotstekeningen, je kunt ze aanraken, en je voelt je verbonden met het verleden en met de mensen die er vroeger hebben geleefd. Mijn idee is dat ze heel dicht bij de natuur stonden en dichter bij zichzelf stonden. Het snelle leven nu, de maatschappij, haalt je weg van jezelf. Je wordt gevormd door de situatie en de omgeving. Je krijgt allerlei stemmen te horen en verliest je eigen stem. Als ik in Spanje ben, heb ik het idee dat je meer loskomst van al die stempels –en dat is waar een primitieve cultuur ook voor staat.”

Open stellen

In deze entourage gaat het echter vooral om de herleefde verhouding tussen Victor en de actrice Aurora. “Victor en Aurora stonden van jongs af aan dicht bij elkaar, maar met name Aurora kan zich later niet meer openstellen. Daardoor kan ze haar gevoel niet meer uiten. Ze moet zichzelf opnieuw uitvinden. Victor kent haar en weet wie ze is. Ze kan wel het masker ophouden, maar hij dwingt haar het af te werpen en na te denken wie ze eigenlijk is. Dat is misschien ook wat ik mee wil geven: dat je verder kijkt dan wat je ziet en geen stempel op een bepaalde situatie zet. Zoals mensen doen en zoals zij reageren heeft heel vaak met patronen uit het verleden te maken.”

‘De hel, dat is de ander’

Vreselijk vind ik het als wildvreemden me op straat herkennen en dat onbeschaamd uiten. Me achtervolgen voor een handtekening. (..) Ze denken me te kennen. Zien in mij een vriendin. Of nog erger, een zielsverwant. (..) Ik heb een manier gevonden om me ertegen te beschermen, me vrij te waren van het ongegeneerde gestaar. Ik kijk langs mensen heen, vluchtig. Mensen willen altijd iets van je: erkenning dat ze bestaan, delen in het succes. Ze hopen dat een deel van jouw energie op hen overgaat. Met hun ogen zuigen ze de energie uit je. Ze proberen zich iets van jou eigen te maken door het geheim van je succes te ontrafelen. Elke foto, elke blik trok aan me en nam een deel van me weg. Heel lang kon ik nergens mijn blik laten rusten en mezelf opladen. Dus ik heb geleerd weg te kijken of mijn ogen te sluiten. Zo roep ik al vijftig jaar het beeld op dat me een stukje van mezelf teruggeeft, van mijn kern. Niet de hoop dat ik het ooit nog eens scherp kan stellen (p. 51)

Geheimen

Het boek is een roman, maar doet zich soms lezen als een detective, want hoe meer de verhouding opbloeit, hoe meer geheimen er aan het licht komen. Alleen hand in hand lopen is er niet bij. Gedurende de ontdekkingstocht naar nieuwe feiten krijgt Aurora steeds meer inzichten over haar zelf. Na vijftig jaar reizen en acteren weet ze wel dit:

… ik kan me wel vinden in wat Sartre zei: de hel…’ ‘… dat is de ander,’ vul ik aan. ‘De kunst is juist de ander te zien zoals hij is, en niet te projecteren. De ander vrij te laten zijn. Een schier onmogelijke opgave. We zitten vol vooroordelen en verwachtingen. Het enige dat je doen kunt om dat te doorbreken, is de ander in de ogen te kijken, hem zien en bedenken dat ook hij probeert te overleven. Pas dan heeft een relatie, welke dan ook, kans om te slagen.’ (p. 78)

“Als je al je wensen en verlangens een ander projecteert alsof hij een zielsverwant is en dat blijkt niet zo te zijn, dan raak je teleurgesteld, verbitterd, en als je de ander neemt zoals-ie is dan krijg je een diepere relatie en kan er veel meer bloeien, en kunnen beiden tot echte liefde komen. Het hoeft niet om een romantische verhouding te gaan. Het gaat om de liefde voor de ander, de natuur en het leven zelf.”

Laatbloeier

Cynthia is een laatbloeier. ‘Een dromer’, zo omschrijft zij zichzelf op haar website. Ze bleef zitten op de lagere school en haalde havo en athenaeum met haar hakken over de sloot omdat zij uren op het gras naar de wolken keek en dieren in nood redde. Met een Nederlandse vader en een Galicische moeder studeerde zij niet geheel toevallig Spaanse Taal- en Letterkunde in Utrecht. Daarna deed zij onder meer vertaalwerk bij de Spaanse ambassade in Den Haag tot zij besloot om zich zich full time bezig te houden met haar gezin. Uiteindelijk wist ze na jaren haar debuut te voltooien.

‘Aurora is mijn overgrootmoeder en ieder heeft zijn eigen verhaal over haar’

Nu gaat het ook snel. Inmiddels is zij bezig met een volgend boek over een vrouw die zichzelf en haar levenssituatie terugziet in een schilderij en beseft dat haar leven anders moet. Ze besluit meer naar haar gevoel te leven en wil zich in dienst stellen van anderen.

Familieverhaal

“Het boek Aurora had ik tien jaar geleden niet kunnen schrijven. Ik had eerst bepaalde inzichten moeten verkrijgen. Na de reis in de VS ben ik naar het geboortedorp van mijn oma gegaan en heb ik de geboorte- en sterfakte van Aurora in mijn handen gehad. Op een vel papier zag ik haar hele levensgeschiedenis. Dat emotioneerde mij heel erg. Ze zit een aantal generaties voor mij, maar zonder haar was ik er niet geweest. En ook haar verhaal is bijzonder. De mensen in de familie vertellen ieder het verhaal in hun eigen kleurenpalet. Je merkt dat de verbondenheid met het verleden heel duidelijk aanwezig is. Het verhaal ging dat Aurora bewonderaars had en rond 1912 ongehuwd zwanger werd. Zij was de moeder van mijn oma. Feit is dat ze naar Barcelona is geweest, maar er is niet heel veel over haar bekend. Symbolisch is de foto die mijn oma van haar had, waarop alleen de rug van Aurora is te zien. Die foto hebben wij nagemaakt voor de omslag van het boek. Zij heeft mijn oma wel heel vaak gezien. Dat is gelukkig anders dan in de roman, maar je merkt hoe gebeurtenissen nog generaties kunnen doorwerken. Mijn moeder zei bijvoorbeeld altijd dat je als vrouw voorzichtig moest zijn. Dat horen heel veel meisjes natuurlijk, omdat je heel veel kwijt kan raken. Misschien speelde die voorzichtigheid ook wel een rol in mijn leven: je hebt een bepaald gevoel, maar je wil het juiste doen en beredeneert alles verstandelijk, terwijl ik een ‘spons’ ben: ik zuig alle indrukken op, maar als je erover gaat nadenken, dan twijfel je en raakt je gevoel meer ondergesneeuwd. Nu laat ik mijn gevoel meer stromen en zo kon ik ook het boek schrijven.”

–

‘Aurora’, Cynthia Stijger Aramburu. Uitgeverij De Brouwerij, paperback, 192 p., ISBN: 9789078905752. Prijs: 18,95 euro. Te bestellen bij alle webwinkels, boekhandels of rechtreeks bij de uitgeverij.

Zie ook www.cynthiastijger.com.

“Ik wandelde in de bergen van Sundance, in het Amerikaanse Utah, en zag een overweldigende waterval. Wij bestaan als mensen ook voornamelijk uit water; we hebben net zoveel kracht om te verwoesten, maar ook om vruchtbaar te zijn.  Het is aan ons de keus wat we doen. Ik vond dat een geweldige metafoor voor wat ik wilde doen in mijn eigen leven. Toen ik terugkwam in mijn hut las ik een boek over een inheemse indianenstam. Je beseft dat de mondelinge overlevering van oud op jong heel belangrijk is. Ik dacht aan mijn eigen oma in Galicië die mij steeds verhalen vertelde. Heel vaak had ze het over de familie, maar ook over het land. Ik wilde die verhalen in een boek gieten, en het ook hebben over de verbondenheid tussen de mens en de natuur. Als je die verbinding hebt, dan sta je meer open in het leven.”

Allemaal symbolen van een diep gevoelsleven, die noch door de Romeinen, noch door de Katholieke Kerk zijn verdrongen. Een gevoelsleven dat te lezen is in de lazuren ogen van de nomadische Galiciërs. Ze benijden wat elders beter is en gaan op zoek naar andere gebieden. Maar eenmaal daar, willen ze altijd weer terug, verscheurd door morriña, de melancholische heimwee naar de weelderige natuur, de glooiende vormen en de vochtige aarde van hun geboortegrond. Galicië is hun ochtendland, dat hen het eerste licht bracht en hun avondland, dat hen de armen aanreikt waarin zij willen sterven. (p. 159)

“Galicië is een heel weelderig land, en een heel vruchtbaar land, in heel veel opzichten. Je kunt er goed eten, goed drinken en het heeft een heel rijke cultuur. Het is zeker ook een mysterieus land; Galicië is geen makkelijk land om te begrijpen. Voor mij nodigt het uit tot nadenken en dieper kijken dan wat je op het eerste gezicht ziet. Het is ook een poëtisch land.”

“Er zijn verschillende plekken waar prehistorische nederzettingen hebben gezeten. Je ziet de rotstekeningen, je kunt ze aanraken, en je voelt je verbonden met het verleden en met de mensen die er vroeger hebben geleefd. Mijn idee is dat ze heel dicht bij de natuur stonden en dichter bij zichzelf stonden. Het snelle leven nu, de maatschappij, haalt je weg van jezelf. Je wordt gevormd door de situatie en de omgeving. Je krijgt allerlei stemmen te horen en verliest je eigen stem. Als ik in Spanje ben, heb ik het idee dat je meer loskomst van al die stempels –en dat is waar een primitieve cultuur ook voor staat.”

In deze entourage gaat het echter vooral om de herleefde verhouding tussen Victor en de actrice Aurora. “Victor en Aurora stonden van jongs af aan dicht bij elkaar, maar met name Aurora kan zich later niet meer openstellen. Daardoor kan ze haar gevoel niet meer uiten. Ze moet zichzelf opnieuw uitvinden. Victor kent haar en weet wie ze is. Ze kan wel het masker ophouden, maar hij dwingt haar het af te werpen en na te denken wie ze eigenlijk is. Dat is misschien ook wat ik mee wil geven: dat je verder kijkt dan wat je ziet en geen stempel op een bepaalde situatie zet. Zoals mensen doen en zoals zij reageren heeft heel vaak met patronen uit het verleden te maken.”

Vreselijk vind ik het als wildvreemden me op straat herkennen en dat onbeschaamd uiten. Me achtervolgen voor een handtekening. (..) Ze denken me te kennen. Zien in mij een vriendin. Of nog erger, een zielsverwant. (..) Ik heb een manier gevonden om me ertegen te beschermen, me vrij te waren van het ongegeneerde gestaar. Ik kijk langs mensen heen, vluchtig. Mensen willen altijd iets van je: erkenning dat ze bestaan, delen in het succes. Ze hopen dat een deel van jouw energie op hen overgaat. Met hun ogen zuigen ze de energie uit je. Ze proberen zich iets van jou eigen te maken door het geheim van je succes te ontrafelen. Elke foto, elke blik trok aan me en nam een deel van me weg. Heel lang kon ik nergens mijn blik laten rusten en mezelf opladen. Dus ik heb geleerd weg te kijken of mijn ogen te sluiten. Zo roep ik al vijftig jaar het beeld op dat me een stukje van mezelf teruggeeft, van mijn kern. Niet de hoop dat ik het ooit nog eens scherp kan stellen. (p. 51)

Het boek is een roman, maar doet zich soms lezen als een detective, want hoe meer de verhouding opbloeit, hoe meer geheimen er aan het licht komen. Alleen hand in hand lopen is er niet bij. Gedurende de ontdekkingstocht naar nieuwe feiten krijgt Aurora steeds meer inzichten over haar zelf. Na vijftig jaar reizen en acteren weet ze wel dit:

… ik kan me wel vinden in wat Sartre zei: de hel…’ ‘… dat is de ander,’ vul ik aan. ‘De kunst is juist de ander te zien zoals hij is, en niet te projecteren. De ander vrij te laten zijn. Een schier onmogelijke opgave. We zitten vol vooroordelen en verwachtingen. Het enige dat je doen kunt om dat te doorbreken, is de ander in de ogen te kijken, hem zien en bedenken dat ook hij probeert te overleven. Pas dan heeft een relatie, welke dan ook, kans om te slagen.’ (p. 78)

“Als je al je wensen en verlangens op een ander projecteert alsof hij een zielsverwant is en dat blijkt niet zo te zijn, dan raak je teleurgesteld, verbitterd, en als je de ander neemt zoals-ie is dan krijg je een diepere relatie en kan er veel meer bloeien, en kunnen beiden tot echte liefde komen. Het hoeft niet om een romantische verhouding te gaan. Het gaat om de liefde voor de ander, de natuur en het leven zelf.”

Cynthia is een laatbloeier. ‘Een dromer’, zo omschrijft zij zichzelf op haar website. Ze bleef zitten op de lagere school en haalde havo en athenaeum met haar hakken over de sloot omdat zij uren op het gras naar de wolken keek en dieren in nood redde. Met een Nederlandse vader en een Galicische moeder studeerde zij niet geheel toevallig Spaanse Taal- en Letterkunde in Utrecht. Daarna deed zij onder meer vertaalwerk bij de Spaanse ambassade in Den Haag tot zij besloot om zich zich full time bezig te houden met haar gezin. Uiteindelijk wist ze na jaren haar debuut te voltooien.

Nu gaat het ook snel. Inmiddels is zij bezig met een volgend boek over een vrouw die zichzelf en haar levenssituatie terugziet in een schilderij en beseft dat haar leven anders moet. Ze besluit meer naar haar gevoel te leven en wil zich in dienst stellen van anderen.

“Het boek Aurora had ik tien jaar geleden niet kunnen schrijven. Ik had eerst bepaalde inzichten moeten verkrijgen. Na de reis in de VS ben ik naar het geboortedorp van mijn oma gegaan en heb ik de geboorte- en sterfakte van Aurora in mijn handen gehad. Op een vel papier zag ik haar hele levensgeschiedenis. Dat emotioneerde mij heel erg. Ze zit een aantal generaties voor mij, maar zonder haar was ik er niet geweest.

En ook haar verhaal is bijzonder. De mensen in de familie vertellen ieder het verhaal in hun eigen kleurenpalet. Je merkt dat de verbondenheid met het verleden heel duidelijk aanwezig is. Het verhaal ging dat Aurora bewonderaars had en rond 1912 ongehuwd zwanger werd. Zij was de moeder van mijn oma. Feit is dat ze naar Barcelona is geweest, maar er is niet heel veel over haar bekend.”

“Symbolisch is de foto die mijn oma van haar had, waarop alleen de rug van Aurora is te zien. Die foto hebben wij nagemaakt voor de omslag van het boek. Zij heeft mijn oma wel heel vaak gezien. Dat is gelukkig anders dan in de roman, maar je merkt hoe gebeurtenissen nog generaties kunnen doorwerken. Mijn moeder zei bijvoorbeeld altijd dat je als vrouw voorzichtig moest zijn. Dat horen heel veel meisjes natuurlijk, omdat je heel veel kwijt kan raken.

Misschien speelde die voorzichtigheid ook wel een rol in mijn leven: je hebt een bepaald gevoel, maar je wil het juiste doen en beredeneert alles verstandelijk, terwijl ik een ‘spons’ ben: ik zuig alle indrukken op, maar als je erover gaat nadenken, dan twijfel je en raakt je gevoel meer ondergesneeuwd. Nu laat ik mijn gevoel meer stromen en zo kon ik ook het boek schrijven.”

—-

‘Aurora’, Cynthia Stijger Aramburu. Uitgeverij De Brouwerij, paperback, 192 p., ISBN: 9789078905752. Prijs: 18,95 euro.

Te bestellen bij alle webwinkels, boekhandels of rechtreeks bij de uitgeverij.

Zie ook www.cynthiastijger.com.